Co financiamento de:
/ Portada / PRL Sectorial

A hora das vítimas do amianto

02-03-2012 - Saúde laboral

A loita das vítimas do amianto en España foi durante longo tempo un labor illado e solitario. As reclamacións pasaban tan inadvertidas como a forma que ten de matar este axente canceríxeno amplamente usado en distintos sectores industriais até 2001. Este escenario, con todo, cambiou. Cada vez é máis frecuente que os pacientes unan as súas forzas para litigar contra as empresas onde respiraron as tóxicas fibras de asbesto, unha estratexia que está a dar os seus froitos. O último exemplo é a sentenza feita pública onte que condena á empresa Uralita a indemnizar con 1,7 millóns de euros a 23 empregados da extinta planta de Xetafe por “non adoptar as medidas de protección necesarias para preservar a saúde dos traballadores”.

Con toda probabilidade, non será o último fallo nesta dirección. Non só porque hai máis demandas colectivas similares nos tribunais. Senón porque é de prever que se sigan presentando ao longo dos próximos anos, a medida que vaian aparecendo novos afectados pola inhalación de po de amianto. As enfermidades que provocan estas microfibras -cancro de pulmón, pleura e laringe; unha forma de insuficiencia pulmonar coñecida como asbestosis, e placas pleurales- poden tardar até 40 anos en manifestarse.

A cuestión non é se haberá máis vítimas, senón cantas, algo nada fácil de determinar. Un estudo epidemiolóxico (o único elaborado en España sobre esta cuestión) dirixido por Fernando García Benavides, director do Centro de Investigación de Saúde Laboral da Universidade Pompeu, estima que os casos de mesotelioma (cancro de pleura, directamente relacionado coa exposición ao amianto) seguirán incrementándose até o ano 2016. As estimacións do traballo son que, entre 2007 e 2016, haberá unhas 1.321 mortes de homes por este tumor.

Máis difícil é avaliar o total de falecementos de todas as patoloxías vinculadas ao amianto e podemos estar a falar dun total de  50.000 mortos en España entre 2000 e 2030 debido á exposición ao contaminante nas décadas do oitenta e o noventa.

Grazas ás súas extraordinarias condicións ignífugas e illantes, polo seu baixo prezo, a súa maleabilidad e lixeireza, o amianto foi xenerosamente empregado en materiais de construción, revestimentos illantes de embarcacións e trens, de cables e tubaxes. As fibras de asbesto estaban nas zapatas de freo dos coches, nas fundas dos ferros, os traxes ignífugos dos bombeiros e até noutros 6.000 produtos.

A sentenza de Xetafe, que onte difundiu a Asociación de Vítimas do Amianto (Avida), é un bo exemplo do cambio de tendencia que existe a favor dun incremento de demandas colectivas. “Nestes momentos teño varios procedementos abertos”, comenta Fernando Trasfogueiro, un avogado de Madrid especializado neste tipo de casos que colabora coa Asociación Vítimas do Amianto. “E están en marcha outros similares, polo menos, en Sevilla, Valladolid, A Coruña e o País Vasco”, engade.

Unha análise sobre a xurisprudencia española relativa a fallos por danos de amianto entre 1996 e 2010 elaborado polo avogado Albert Azagra (sobre 190 sentenzas do Tribunal Supremo, Tribunais Superiores de Xustiza e Audiencias Provinciais) arroxa luz sobre os recentes esforzos dirixidos a presentar reclamacións colectivas. “Cambiaron as estratexias procesuais e, xunto ás accións individuais, atopamos un uso crecente de instrumentos de agregación procesual”, recolle o estudo.

O documento tamén advirte un cambio no tipo de casos que chegan aos xulgados. Ademais de traballadores afectados por motivos laborais, “os casos de exposicións domésticas e ambientais causantes de placas pleurales ou patoloxías benignas irromperon con forza”, engade. Xa non se indemniza só aos obreiros, senón tamén aos veciños que vivían preto das fábricas onde se empregaba o asbesto.

É o que ocorreu coa sentenza que impuxo un xuíz de primeira instancia en xullo de 2010 contra Uralita na que  condenou á empresa a indemnizar con 3,9 millóns de euros a 45 veciños de Cerdanyola e Ripollet (Barcelona). O xuíz considerou que a mercantil era responsable de provocar tumores e problemas respiratorios a todos eles debido ás fibras de asbesto que se diseminaban no proceso de fabricación de fibrocemento na factoría de Cerdanyola.

Outro dos grandes casos xudiciais do amianto en España foi a denuncia exposta por 71 traballadores contra Unión Naval de Levante en Valencia, unha das escasa expostas por vía penal. En xullo de 2009, a empresa chegou a un acordo coa acusación. Recoñeceu que non cumpriu as medidas de seguridade e asumiu a súa responsabilidade nas mortes e lesións de empregados que inhalaron o contaminante en traballos de construción e reparación de buques. Entón pagou case 11 millóns de euros: entre 250.000 e 200.000 por cada un dos 20 falecidos e entre 110.000 e 150.000 polos 51 enfermos.

A pesar destes antecedentes, os especialistas consultados consideran que en España non é probable que se falle unha sentenza tan contundente como a ditada polo Tribunal de Turín o pasado luns 13 de febreiro contra a multinacional Eternit (o equivalente italiano de Uralita) que durante décadas fabricou fibrocemento en distintas factorías. Os xuíces condenaron ao expropietario do grupo, o suízo Stephan Schmidheiny, de 65 anos, e ao exdirigente belga Louis de Cartier, de 91, a 16 anos de cárcere pola morte de 2.300 persoas e a enfermidade doutras 665.

“Non me consta que haxa nin un empresario condenado penalmente” en España, explica Trasfogueiro. Os que máis preto estiveron foron os responsables de Unión Naval de Levante acusados. O acordo fixou até un ano e dous meses de cárcere para tres xefes de seguridade, polo que evitaron acabar entre reixas ao ser penas inferiores aos dous anos e carecer de antecedentes.

“Vexo complicado conseguir unha sentenza similar á de Eternit en España”, comenta o letrado da asociación de vítimas do contaminante. “O que non descartaría a curto ou longo prazo sería unha demanda contra o Estado por responsabilidade patrimonial”. O avogado sostén que en España existiu “unha lexislación moi permisiva en aras dun beneficio industrial”, e as consecuencias diso “estamos a observalas agora”.

En España, a vía penal para perseguir responsabilidades polas mortes atribuídas ao amianto apenas se explorou. “Para o traballador é máis beneficiosa a vía laboral”, explica Àlex Tisminetzki, avogado da Col.lectiu Rolda, que representa a centenares de vítimas catalás. “As indemnizacións son máis altas, os xuíces son máis sensibles e é unha xurisdición gratuíta; se se perde non hai costas”, comenta.

Este despacho anunciou onte unha resolución favorable no Tribunal Supremo contra Uralita que “considera probado que a multinacional incumpriu sistematicamente a normativa laboral e de prevención de riscos anterior a 1977”. Con ela “péchase a porta aos recursos presentados pola empresa noutros casos”, sostén o despacho. Este diario non puido solicitar onte a versión de Uralita.

Un dos recursos que distintos países, como Francia ou Bélxica, deseñaron para atender con maior axilidade as reclamacións dos afectados polo amianto é a creación dun fondo de compensación. En Francia, máis do 85% das vítimas optaron en 2008 por esta vía, o que permite unha compensación máis rápida e segura que a que ofrece o recurso aos tribunais. Algunhas autonomías xa están a camiñar nesta dirección. O mes pasado, o Parlamento vasco deu o primeiro paso para a posta en marcha dun fondo de compensación.

 

Fonte: El País

Empregamos cookies de terceiros para xenerar estatísticas da audiencia (GOOGLE ANALITICS), para o traductor de idiomas (GOOGLE), acollido a “Privacy Shield”.
Se continuas navegando estarás aceitando o seu emprego. Aceptar | Mais información
Confederación Intersindical Galega - Miguel Ferro Caaveiro 10, Santiago de Compostela Versión anterior da páxina Foros Biblioteca Privacidade RSS